بررسی اثر تاموکسیفن بر روی فعالیت آنزیم نیتریک اکسید سینتاز(nos) در تکامل هیپوکامپ موش صحرایی

زمینه و هدف: استروئیدهای مادری اثرات گوناگونی بر روی تکامل مغز دارند. تاموکسیفن، بعنوان آنتاگونیست استروژن در مغز، باعث مرگ سلولی در سلولهای هیپوکامپ در حال تکامل موش صحرائی می گردد. استروژن تاثیر مهمی بر روند اعمال شناختی، یادگیری، پیری، آنژیوژنزیس، نوروژنزیس و حفاظت نورون ها دارد. هدف از این مطالعه بررسی اثر تاموکسیفن به عنوان آنتاگونیست استروژن بر فعالیت آنزیم نیتریک اکسید سینتاز( nos = nitric oxide synthase ) موجود در نورون های پیرامیدال هیپوکامپ در حال تکامل موش صحرائی بود.   روش بررسی: در این مطالعه که از نوع تجربی( experimental ) بوده است، 12 دسته موش صحرائی در 3 گروه کنترل، تجربی و sham بررسی شدند که در هر گروه 4 رده سنی جنین فول ترم( e22 )، نوزاد یک روزه( p1 )، یک هفته( p7 ) و سه هفته( p21 ) مورد آزمایش قرار گرفت. تزریق تاموکسیفن به میزان 350 میکروگرم در حلال پروپیلن گلیکول، 2 روز قبل از زایمان، بصورت داخل صفاقی، روزی 2 بار انجام گرفت. پس از تهیه نمونه و برش انجمادی، واکنش هیستوشیمی بر روی ناحیه ca1 هیپوکامپ انجام گردید و میزان واکنش nadph-diaphorase ( reduced form of nicotinamide adenine-dinucleotide phosphate ) بوسیله میکروسکوپ نوری مطالعه گردید. آنالیز نهایی توسط برنامه آماری ( version 11.0 ) spss و independent-samples t test در تمام گروه ها انجام گردید.   یافته ها: نتایج مشخص می سازد که در مراحل اولیه تکامل، تراکم سلولی کم بوده و بتدریج ضخامت لایه سلولی افزایش می یابد، بطوری که در هفته سوم بعد از تولد بیش ترین ضخامت مشاهده می شود. با توجه به نیمه عمر کوتاه تاموکسیفن، دیده شد که این ماده قادر است بیش ترین اثر را بر گروه e22 و p1 و همچنین p7 بگذارد و رسپتور استروژن را بلوک کند. در این مطالعه در نمونه هایی که تاموکسیفن دریافت نکردند، به دلیل وجود استروژن، میزان واکنش nadph-diaphorase که بیانگر میزان فعالیت nos می باشد، بیش تر بود و در نمونه هایی که تاموکسیفن دریافت نمودند، در مراحل اولیه دریافت، یعنی قبل از تولد و 16 ساعت بعد از تولد به دلیل بلوکه شدن رسپتور استروژن، میزان واکنش nadph-diaphorase کاهش یافت و با گذشت زمان، این پاسخ رو به زوال گذاشت. از طرفی تعداد سلولهای عصبی در ناحیه ca1 هیپوکامپ متناسب با کاهش فعالیت nos در این ناحیه، کاهش نشان داد. کاهش فعالیت nos و نیز کاهش سلولهای هیپوکامپ در گروه های جنین 22 روزه(فول ترم) و نوزاد یک روزه و یک هفته ای مشاهده شد که به نظر می رسد که به علت کوتاه بودن عمر تاموکسیفن باشد. نتیجه گیری: نتایج حاصل از مطالعه حاضر، نشان می دهد که هورمون استروژن بر رشد و تکامل سلولهای پیرامیدال هیپوکامپ که با واسطه نیتریک اکسید صورت می گیرد، موثر می باشد.